Απόφαση του ΣτΕ 1627/2020: Αναδρομική μεταφορά φορολογικής κατοικίας

Γράφει η Μαρία Διανέλλου GR- International Tax Advisor

Μια νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ενδέχεται τα προσεχή έτη να ανατρέψει τα δεδομένα στη διαδικασία μεταφοράς φορολογικής κατοικίας, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, έχει αναδρομική εφαρμογή.

Φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος που αναχωρούν για το εξωτερικό είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω προσαρμογής, παραλείπουν ή καθυστερούν να δηλώσουν στις Eλληνικές φορολογικές αρχές ότι πλέον ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό.

Μέχρι τώρα, υπάρχει η δυνατότητα γνωστοποίησης αναδρομικά, χωρίς περιορισμούς αρκεί να πληροί ο φορολογούμενος τα κριτήρια που ορίζει η νομοθεσία για όλα τα κρινόμενα έτη.

Παρόλ΄ αυτά το τελευταίο διάστημα έχουν προκύψει σημαντικές νομολογιακές αλλά και νομοθετικές εξελίξεις που αναμένεται να ανατρέψουν τα δεδομένα.

Ενώ η αναδρομική μεταφορά είναι μία διαδικασία που ακολουθείται στην πράξη από τις Φορολογικές αρχές, το Συμβούλιο της Επικρατείας με πρόσφατη απόφασή του ανατρέπει την πρακτική έως τώρα.

Πρόκειται για απόφαση που ελήφθη μετά από την απόρριψη αιτήματος αναδρομικής μεταφοράς φορολογικής κατοικίας φορολογούμενης που προσκόμισε όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά στη ΔΟΥ Κηφισιάς ,η οποία και προσέφυγε στο ΣτΕ.

Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθ. 1627/2020 απόφασή του το ΣτΕ έκρινε ότι:

“(…) τα αιτήματα αυτά υποβάλλονται εντός του επόμενου έτους από εκείνο κατά το οποίο μετεβλήθη η κατοικία του ενδιαφερόμενου.

Δεν μπορεί, ως εκ τούτου, να γίνει δεκτό αίτημα περί αναδρομικής μεταβολής φορολογικής κατοικίας, ήτοι αίτημα για έτος προγενέστερο του προηγούμενου της υποβολής αυτού έτους, ακόμη και αν από τα προσκομισθέντα ενώπιον της φορολογικής αρχής δικαιολογητικά και στοιχεία αποδεικνύεται η, κατά τον χρόνο αυτό, συνδρομή των θεμελιούντων τη μεταβολή της φορολογικής κατοικίας πραγματικών περιστατικών.

Ο χρονικός αυτός περιορισμός, ο οποίος εναρμονίζεται με τις περί φορολογικής κατοικίας διατάξεις του Κ.Φ.Ε., αποτελεί άμεση συνέπεια της ανάγκης για σταθερότητα της καταστάσεως των φορολογουμένων, η οποία, ενόψει και των συνεπειών που έχει επ’ αυτής η αλλαγή της φορολογικής τους κατοικίας δεν μπορεί να ανατρέπεται εκ των υστέρων, με την υποβολή αιτημάτων σε χρόνο μεταγενέστερο της εκκαθάρισης της υποβληθείσης στην ημεδαπή, για συγκεκριμένο έτος, φορολογικής δηλώσεως”.

Κατά συνέπεια, η απόφαση βασίζεται στην “ανάγκη για σταθερότητα της καταστάσεως των φορολογουμένων” και στην λανθασμένη πρακτική κατά την άποψη του δικαστηρίου, της ανατροπής δεδομένων φορολογικών ετών για τα οποία έχουν προηγηθεί εκκαθαρίσεις υποβληθεισών δηλώσεων.

Προφανώς και η εν λόγω απόφαση αφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση και δεν προβλέπεται η καθολική εφαρμογή της σε όλες τις υποθέσεις αναδρομικών μεταφορών στη ΔΟΥ Κηφισιάς αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη φορολογική αρχή.

Σε κάθε περίπτωση όμως, ίσως λειτουργεί ως προάγγελος νομοθετικών αλλαγών που θα ανατρέψουν την πρακτική που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.

Ας μη ξεχνάμε ότι αντίστοιχη εξέλιξη υπήρξε και μετά τις αποφάσεις του ΣτΕ που δικαίωσαν φορολογούμενους που αιτήθηκαν τη μεταφορά της φορολογικής τους κατοικίας ενώ διατηρούσαν οικογενειακούς δεσμούς στην Ελλάδα (σύζυγο, τέκνα) και το αίτημά τους απορρίφθηκε από τη οικονομική υπηρεσία που υπάγονταν.

Με την εγκύκλιο 1201/2017, οι οικογενειακοί δεσμοί καταργήθηκαν οριστικά επιτρέποντας σε όλους όσους εργάζονταν στο εξωτερικό και η οικογένειά τους παρέμενε στην Ελλάδα να τακτοποιήσουν τις φορολογικές τους υποθέσεις και να μην κινδυνεύουν να φορολογηθούν στο παγκόσμιο εισόδημά τους .

Εξάλλου, ο σκοπός της μετάβασης στην αλλοδαπή είναι σε πολλές περιπτώσεις η οικονομική υποστήριξη των μελών που εξακολουθούν να μένουν στο εσωτερικό της χώρας.

Συμπερασματικά,

η απόφαση δεν επηρεάζει υποθέσεις αναδρομικών μεταφορών για τις οποίες έχουν κατατεθεί αιτήσεις μεταφοράς φορολογικής κατοικίας και σίγουρα μέχρι την θεσμοθέτηση της οποιασδήποτε αλλαγής οπότε και η εφαρμογή θα είναι καθολική.

Ακόμα όμως και σε περίπτωση νομοθετικής αλλαγής, δεδομένης της υπάρχουσας πρακτικής έως σήμερα κατά την οποία έχουν γίνει δεκτές χιλιάδες αιτήσεις αναδρομικών μεταφορών, όλες οι εκκρεμείς υποθέσεις έως την έκδοση της απόφασης θα κριθούν μεταβατικά και κατά την άποψή μας θα γίνουν δεκτές καθώς ο φορολογούμενος θα επικαλεστεί την έως τώρα πρακτική που ακολουθείται από όλες τις εφορίες και δεν μπορεί να καταργηθεί εάν δεν υπάρξει μια μεταβατική περίοδος για την ασφάλεια του φορολογουμένου.

Γράφει η Μαρία Διανέλλου GR- International Tax Advisor