Η φορολογική κατοικία και η συνήθης διαμονή- Έννοια και προϋποθέσεις

Το άρθρο αυτό έχει σκοπό να πληροφορήσει σε αρχικό στάδιο όλους εκείνους που διαμένουν μόνιμα εκτός Ελλάδος και δεν γνωρίζουν την διαδικασία αλλά και το κατά πόσο πληρούν τα κριτήρια ώστε να μεταφέρουν την φορολογική κατοικία τους στο εξωτερικό. Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι κάθε περίπτωση μεταφοράς φορολογικής κατοικίας είναι ξεχωριστή και ενδέχεται να χρειαστεί πιο ειδικό χειρισμό.

Φορολογικός Κάτοικος Ελλάδας- Πότε μεταβάλλεται αυτή η ιδιότητα

Για να γίνει πιο κατανοητή η ανάλυση μας, θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε τα κριτήρια που θα πρέπει να ισχύουν για να θεωρηθεί ένα φυσικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Ελλάδος.

Πιο συγκεκριμένα, φορολογικός κάτοικος Ελλάδος θεωρείται ένα φυσικό πρόσωπο όταν ισχύουν τα κάτωθι κριτήρια:

i) H μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων ήτοι τους προσωπικούς ή οικονομικούς ή κοινωνικούς ή επαγγελματικούς δεσμούς του βρίσκεται στην Ελλάδα

ii) κατέχει την ιδιότητα του προξενικού, διπλωματικού ή δημόσιου λειτουργού παρόμοιου καθεστώτος ή είναι δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.

iii) διαμένει στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα πάνω από 183 ημέρες το έτος, συνεχόμενα ή διακεκομμένα. Τότε θεωρείται  φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για το εν λόγω φορολογικό έτος .

Σε περίπτωση που δεν ισχύουν τα παραπάνω δεδομένα, το φυσικό πρόσωπο είναι εφικτό να πραγματοποιήσει την μεταφορά της φορολογικής του κατοικίας.

Θέλω να το αναλάβετε

Η Φορολογική Κατοικία αποτελεί το μόνιμο κέντρο των ζωτικών συμφερόντων και ο τόπος των σχέσεων του φορολογούμενου- πολίτη, δηλαδή των κοινωνικών, των οικογενειακών και των επαγγελματικών του συμφερόντων  και πιο συγκεκριμένα εκεί που υπάρχει η φορολογική κατοικία, θα υπάρχει και η ατομική περιουσία ή εισόδημα του φορολογούμενου. Με άλλα λόγια, η φορολογική κατοικία βρίσκεται στο μέρος που παράγονται τα φυσικά και οικονομικά συμφέροντα του ατόμου.

Δεν είναι εφικτό να υπάρχουν δύο φορολογικές κατοικίες για έναν άνθρωπο. Για παράδειγμα, ένα φυσικό πρόσωπο που έχει την υπηκοότητα ενός κράτους και κατοικεί σε άλλο κράτος, μπορεί να έχει μόνο μία κύρια φορολογική κατοικία στον τόπο της κύριας και μόνιμης εγκατάστασής του.

Συνεπώς, το άτομο που θεωρείται φορολογικός κάτοικος εξωτερικού για την Ελλάδα δεν μπορεί να έχει  μόνιμη φορολογική κατοικία στην Ελλάδα αλλά μόνο δευτερεύουσα ή δευτερεύουσες κατοικίες.

Από φορολογικής πλευράς, η δευτερεύουσα κατοικία του κατοίκου αλλοδαπής στην Ελλάδα θα δηλωθεί στον πίνακα 5 του εντύπου Ε1 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, στη γραμμή που αναφέρεται στην δήλωση της δευτερεύουσας κατοικίας, ακολουθώντας τις οδηγίες που δίνονται από το φυλλάδιο οδηγιών συμπλήρωσης της δήλωσης κάθε έτους.

Συνεπώς, η διαμονή τεκμαίρεται ως συνήθης, εκτός εάν ο φορολογούμενος προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η διαμονή του σε άλλο κράτος.

Παράδειγμα αυτού είναι η προσκόμιση Πιστοποιητικού Φορολογικής Κατοικίας από άλλο Κράτος στο οποίο διαμένει, και έχει υπογραφεί Σ.Α.Δ.Φ μεταξύ Ελλάδας και του συγκεκριμένου κράτους.

Επιπροσθέτως, η μόνιμη διαμονή σε μία χώρα προσδιορίζεται από την χρονική διάρκεια που βρίσκεται ένα φυσικό πρόσωπο σε μια χώρα, δηλαδή τουλάχιστον 183 συνεχόμενες ή διακοπτόμενες ημέρες τον χρόνο. Για να θεωρηθεί κάποιος ως φορολογικός κάτοικος Ελλάδος ή εξωτερικού, θα πρέπει να έχει κατοικήσει στην Ελλάδα τουλάχιστον 183 ημερολογιακές ημέρες. Σε αυτές τις μέρες λογίζονται, πέρα από τις ημέρες αποδεδειγμένης διαμονής στην Ελλάδα, η ημέρα άφιξης και αναχώρησης του ατόμου από την Ελλάδα καθώς και οι ημέρες αργιών, διακοπών και εορτών.

Εφόσον έχει αναγνωριστεί η διαμονή σε άλλη χώρα παρέχεται η δυνατότητα να θεωρείται ως διεύθυνση του κατοίκου εξωτερικού η διεύθυνση του ξενοδοχείου που διαμένει στην αλλοδαπή.

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθούν οι εξαιρέσεις που δεν ισχύει η συνήθης κατοικία σε κράτος εξωτερικού και νοείται ως φορολογική κατοικία η Ελλάδα παρόλο που το φυσικό πρόσωπο διαμένει για πάνω από 183 ημέρες καθ’ έτος στο εξωτερικό.

Αυτές οι περιπτώσεις είναι οι εξής:

• Εκπαιδευτικοί σκοποί πχ η φοίτηση σε Πανεπιστήμιο ή άλλη σχολή σε μια ξένη χώρα. Η φοίτηση σε άλλη χώρα δεν σημαίνει αντίστοιχα ότι ο φοιτητής έχει συνήθη κατοικία στη χώρα αυτή.
• Σε περίπτωση νοσηλείας εκτός Ελλάδος δεν μπορεί ο ασθενής να επικαλεστεί ως φορολογική κατοικία τον τόπο νοσηλείας του στο εξωτερικό.
• Οι φυλακισμένοι σε φυλακή εκτός Ελλάδος
• Η διαμονή στο εξωτερικό χωρίς απόκτηση εισοδημάτων ή δημιουργία επαγγελματικών δεσμών στην αλλοδαπή.

Η διαδικασία απόδειξης της φορολογικής κατοικίας στο εξωτερικό πρέπει να πραγματοποιηθεί από το ίδιο το φυσικό πρόσωπο που θέλει να μεταφέρει την φορολογική του κατοικία προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά που να πιστοποιούν ότι η συνήθη διαμονή του και τα ζωτικά του συμφέροντα είναι στο εξωτερικό.

Στην περίπτωση που δεν προσκομιστούν τα εν λόγω δικαιολογητικά, το φυσικό πρόσωπο θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδος και είναι υπόχρεος σε υποβολή φορολογικής δήλωσης στην Ελλάδα όπου θα δηλώνει το παγκόσμιο εισόδημα του και θα φορολογείται βάσει αυτού, ακόμα και αν διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό.

Αυτή η διαδικασία υιοθετήθηκε καθώς υπήρξαν περιστατικά φυσικών προσώπων που διέμεναν στο εξωτερικό και κατάφεραν να μεταφέρουν την φορολογική τους κατοικία χωρίς να λαμβάνεται υπόψη σε ποια χώρα υπάρχουν τα οικονομικά του συμφέροντα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η απαλλαγή τους από υποβολή φορολογικής δήλωσης στην Ελλάδα και έτσι μέρος του εισοδήματος που έπρεπε να φορολογηθεί στην Ελλάδα δεν δηλωνόταν και είτε φορολογούνταν στο εξωτερικό με χαμηλότερους συντελεστές είτε δεν φορολογούνταν καθόλου. (Π.χ. μερίσματα και οι τόκοι καταθέσεων).

Πλεονεκτήματα κάτοικου εξωτερικού

Κάποια από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα που αποκτά ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού είναι:

• Είναι εφικτό να εισάγει συνάλλαγμα στην Ελλάδα χωρίς να είναι υπόχρεος σε υποβολή «Πόθεν έσχες». Για να ισχύει το εν λόγω πλεονέκτημα, θα πρέπει η διαδικασία εισαγωγής συναλλάγματος να έχει πραγματοποιηθεί μέσω τραπέζης.
• Δεν φορολογείται για το παγκόσμιο εισόδημά του στην Ελλάδα.
• Το φυσικό πρόσωπο που θεωρείται κάτοικος εξωτερικού υποβάλει φορολογική δήλωση στην Ελλάδα εφόσον λαμβάνει εισοδήματα από την Ελλάδα και σε αυτή δηλώνει μόνο τα εν λόγω εισοδήματα και όχι τα εισοδήματα προέλευσης χώρας εξωτερικού. Εξαιρείται η περίπτωση που ο κάτοικος εξωτερικού έχει εισάγει συνάλλαγμα στην Ελλάδα για επενδυτικούς σκοπούς, τότε πρέπει να υποβληθεί φορολογική δήλωση στην Ελλάδα.

Θέλω να το αναλάβετε